NIRVANA IN GENT (1989 & 1991)
Eind volgende maand is het exact 25 jaar geleden dat ‘Nirvana’ de concertzaal van ‘Vooruit’ vakkundig op stelten zette. Het tweede concert van de legendarische band op Gentse bodem. Iets waar Gent zich gelukkig mee mag prijzen want Cobain & co traden in de korte carrière slechts drie maal op in België. Eénmaal op het Pukkelpop Festival in augustus ’91 waar op de laatste nipper ‘Limbomaniacs’ werd vervangen, ‘Nirvana’ stond als last minute invaller niet eens op de affiche. Twee maal wèl op de affiche in Gent. De eerste keer in Jeugdhuis ‘Democrazy’ en een tweede maal in ‘Kunstencentrum Vooruit’ een 2-tal jaar later. Uw dienaar was – tot twee maal toe – ter plaatse. Een verslag, een kwarteeuw en langer na de feiten. Maar vanop de eerste rij, zoals steeds.
1. Nirvana in de Reinaertstraat
Over de eerste passage van ‘Nirvana’ in Gent moet je eigenlijk kort zijn. Een goed of inspirerend concert was het helemaal niet. Een glimp van wereldsterren-in-wording werd geen halve seconde opgevangen in de Reinaertstraat.
Alles wees er op dat het eerste Belgische optreden van de band uit Seattle vlug vergeten zou worden. Dat gebeurde, met dank aan de steile opgang anderhalf jaar later, allerminst. Mocht dat niet voorgevallen zijn dan was dit artikel nooit zo gedetailleerd. Of beter: nooit geschreven.
Als iedereen die beweert erbij geweest te zijn er daadwerkelijk ook was, dan moet de ‘Democrazy’-concertzaal post factum tot ‘Flanders Expo’ proporties herleid worden. Pro memorie; het zaaltje in de Brugse Poort had een maximale capaciteit van 250 personen. Dat is toch wat de brandweer van Gent zei. En oplegde qua limiet. Het zaaltje bestaat nu nog en wordt al geruime tijd gebruikt door het theatergezelschap met de welriekende naam: ‘De Vieze Gasten’.
Terug naar zaterdag 2 december 1989. Drie weken na de val van Berlijnse muur. Drie weken voor de val van het Ceaucescu – régime in Roemenië. Voor het eerste Gentse ‘Nirvana’ – concert mocht de belangstelling erg mager heten. En dat had zo zijn redenen.
De eerste en belangrijkste reden was dat ‘Nirvana’ toen zo goed als geen naambekendheid
had. Meer zelfs, de band werd door Democrazy, toen geleid door Filip Verbeurgt, aanvankelijk geprogrammeerd als support voor ‘Tad’. Een andere band uit de ‘Sub Pop’ – stal die toen net iets meer bekendheid genoot.
Bij die bekendheid hoef je je niet veel voor te stellen, zelfs in de zgn. ‘underground’ was ‘Tad’ een kleine naam en bleef dat uiteindelijk ook nadat grunge de wereld luidkeels veroverde. In 1989 gold ‘Mudhoney’, twee dagen na ‘Nirvana’ op de Democrazy-planken trouwens, als de grootste Seattle belofte. Als er één band ging doorbreken dan was het die wel. Dat gebeurde uiteindelijk maar half-om-half. Wel ’n goed optreden op 4/12/89.
‘Nirvana’ had korte tijd voor het Democrazy-concert voor het eerst de Belgische radio gehaald. Meer bepaald bij Luc Jansen tijdens één van de laatste uitzendingen van diens spraakmakende programma op zaterdagavond (‘Domino Deel 2’ op BRT2). Hij gooide als eerste het nieuwe Amerikaanse gitaargeweld in de ether. Met vermelding van de invloed van ‘Hüsker Dü’ op de band. Van ‘Bleach’ plukte hij ‘Stain’ om zijn woorden kracht bij te zetten.
Een tweede reden voor de magere opkomst had te maken met het weer. Jawel, het Belgische klimaat op z’n najaarse best. Die zaterdagavond was het bar koud (het vroor enkele graden) en vooral enorm mistig in en rond Gent. Guur weer en dikke erwtensoep op de baan.
Op weg naar het concert – met de fiets – werd uw dienaar bij het kruisen van het kruispunt van de Coupure met de Rozemarijnbrug bijna geramd door een wagen. Geen hooligan achter het stuur. De man achter het stuur kon, net als ik, amper 10 à 20 meter voor zich uit kijken. Een aantal Democrazy-habitués, w.o. behoorlijk wat vaste klanten uit West-Vlaanderen en Noord-Frankrijk, stuurden daarom die avond hun kat.
Een derde reden had (waarschijnlijk) te maken met een druk bijgewoond concert de avond voordien, vrijdag 1 december, in Deinze. Daar traden ‘The Ramones’ op in de Brielpoort. Onder de oude en jonge alternativo’s van toen, ondergetekende en andere ‘Democrazy’-gangers inclusief, waanzinnig populair. Iedereen naar Deinze dus, het heftige prijskaartje van 630 frank per ticket ten spijt. 630 frank is een kleine 16€ maar je mag er gerust factor 3 of zelfs 4 tegenaan gooien om bij het 2016-equivalent ervan uit te komen. Meer dan één muziekliefhebber was m.a.w. blut. Of vond één concert per weekend welletjes.
Bijgevolg weinig volk dus in Democrazy op 2 december. In mijn herinnering niet meer dan een 50 à 60-tal personen. Misschien iets meer of minder. Wat er ook precies van zij; niemand zal die avond vreemd opgekeken hebben van de tegenvallende opkomst. ‘Democrazy’ voerde immers een gedurfde programmatie-politiek, met alle risico’s van dien. En met uitkomsten variërend tussen drie-man-en-een-paardenkop tot en met hopeloos uitverkocht. Zoals bij ‘Faith No More’, ‘Buffalo Tom’, ‘No Means No’, ‘Afghan Whigs’ en enkele andere namen het geval was.
Van opener ‘Tad’, in Democrazy ‘gedegradeerd’ tot support, herinneren we ons nog twee zaken. Eén betrekkelijk goed nummer (‘Potlatch’) dat boven de matige rest uitstak en de corpulente ‘Tad’ – frontman Thomas ‘Tad’ Doyle. Die laatste, gehuld in een vreemdsoortig paars kleed, speelde zichzelf in geen tijd in het zweet en plaatste de ene vettige bindtekst na de andere. Bij wijze van afscheid nodigde hij alle concertgangers uit in zijn hotelkamer om daar het feest verder te zetten. Of er daadwerkelijk iemand ingegaan is op dat genereuze voorstel, is niet bekend.
Wanneer ‘Nirvana’, met Chad Channing op drums (Dave Grohl verving hem pas een jaar later), het podium op klauterde maakte de band een sterk vermoeide en verveeld-ongeïnteresseerde indruk. Het resultaat van stevig blowen voor de show en een zware dosis tour fatigue. In ‘Democrazy’ werd het voorlaatste luik afgehaspeld van een lange Europese tour die niet de koude kleren was gekropen. De dag nadien zou de redelijk onsuccesvolle Euro-tour afgesloten worden in Londen.
‘Nirvana’ met Novoselic rechts en Cobain links op het podium (rechts voor het publiek), 
opende het concert met flink wat onbestemd gerommel en larmoyant geschreeuw van Cobain. Geschreeuw dat minstens een minuut aanhield. Waarna een warrige versie van ‘School’ werd ingezet. Eén van de betere nummers van ‘Bleach’, de debuutplaat. De toon was meteen gezet. Het lamlendige gerommel hield een klein uur aan.
‘Nirvana’ maakte in de Reinaertstraat weinig indruk. Het slappe concert ging (veel) later wel de boeken in in als bijzonder wegens de Capt. Beefheart en Bernard Herrmann – covers die achteloos tussen de eigen nummers door werden gespeeld. Wellicht bij wijze van afwisseling aan het einde van een slopende tour. Ook op de setlist; het onstuimige ‘Breed’ dat pas twee jaar later uitkwam op ‘Nevermind’, het tweede album waarmee ‘Nirvana’ muziekgeschiedenis schreef.
Bijzonder of niet, dit was een mottig concert van een uitgebluste band die geen moment voor opwinding zorgde. In uitgesteld relais wel zeer tevreden het meegemaakt te hebben. En nog meer tevreden met de al even zo mottige opname die ik ervan maakte met een aftandse walkman. Een opname die tot op vandaag op het net circuleert.
De morsige live opname is door fans/bootleggers all over the globe herhaaldelijk door de mangel gehaald om de geluidskwaliteit op een aanvaardbaar niveau te krikken maar dat is nooit echt (goed) gelukt. Het is misschien wel de enige registratie van dit concert (*). De originele tape is al jaren stof aan het vergaren in een verhuisdoos aan de Dampoort.
Setlist 02/12/89
Intro * School * Scoff * Jam #1 (‘I’m Gonna Booglarize You Baby’ – Captain Beefheart cover) * Jam #2 (‘Twilight Zone’ – Bernard Herrmann cover) * Love Buzz (Shocking Blue cover) * Floyd The Barber * Dive * Sappy * Spank Thru * About A Girl * Breed * Big Cheese * Molly’s Lips (Vaselines cover) * Been A Son * Negative Creep * Blew * Stain.
2. Nirvana in de Vooruit
Het tweede Nirvana concert in Gent, de avond voor de verkiezingen die de doorbraak van extreem rechts betekenden in de nationale politiek (‘zwarte zondag’), is vanzelfsprekend van volstrekt andere orde dan het eerste concert. In de loop van september 1991 weet de band plots internationaal door te breken met de megahit ‘Smells like teen spirit’. Dat maakt dat de tickets voor de show in ‘Vooruit’ twee maanden later ultrasnel de deur uit vliegen.
Er tijdig bij zijn voor de kaartjes was de zaak. Met dank aan radio trottoir (er was nog geen internet of social media om elkaar te verwittigen) en een thuisadres dat zich op amper 150 meter van ‘Vooruit’ bevond, lukte dat net op tijd. Dat kon niet gezegd worden van enkele wanhopige enkelingen die de avond van het concert tot 6.000 frank (!) boden voor een ticket. twaalf maal de reguliere prijs en heel veel geld in die tijd.
Dit concert is logischerwijs veel beter gedocumenteerd dan de show van 2 jaar voordien. Anders dan de voorgaande keer was er media-aandacht, 30 maal zoveel publiek en heel wat elektriciteit in de lucht. Wat er zich die avond in ‘Vooruit’ afspeelde werd voortreffelijk in beeld gebracht door Cédric uit Ronse. Een vriend/kennis van ondergetekende en ‘Nirvana’-fan pur sang die een deel van de ’91-tour van dichtbij meemaakte.
Hij was die avond op de één of andere manier de security te snel af en wist een heuse video 8-camcorder binnen te smokkelen. Hoe hij daar ooit in geslaagd is blijft tot op vandaag een raadsel. De gemiddelde camcorder van toen was best volumineus. In alle geval geen gadget dat je eventjes discreet kon wegstoppen in de achterzak. Hij filmde vanop het balkon de integrale show. Het resultaat daarvan is nog steeds te bewonderen op Youtube.
Voorprogramma van dienst was ‘Hole’, aangevoerd door de even extatische als getalenteerde furie Courtney Love. Tijdens de waanzinnige 91-tour door Europa begon ze een relatie met Cobain. Die avond was haar band de perfecte opwarmer voor ‘Nirvana’. ‘Hole’ stond toen eveneens op de drempel van een internationale doorbraak. Die kwam er goed en wel een jaar later toen grunge hotter was dan een roodgloeiende kachelpook.
Het concert op 23 november startte goed met ‘Drain You’ en ‘Aneurysm’ maar van zoiets als een ‘flow’ was, na het afhaspelen van ‘Smells like teen spirit’ vroeg in de set, geen 
sprake meer. Daarvoor verliep het optreden veel te chaotisch en lag het meermaals stil. De zaak eindigde in een langgerekte sloop van gitaren en amps, geheel in de stijl van ‘The Who’ twee decennia eerder. Eén concertbezoekster kreeg in het heetst van de ‘strijd’ een halve gitaar in het gezicht en was meteen een half gebit armer. Een incident dat zelfs de vaderlandse media haalde. Een deel van het publiek was alleszins niet opgezet met het gortige vandalisme en liet joelend zijn afkeuring blijken.
Eén detail van die drugged-out slooppartij is tot op vandaag bijgebleven. Net vooraleer de eerste gitaar aan diggelen ging haastte een roadie zich om één van de gitaren van die avond (een wit exemplaar) in veiligheid te brengen. De rest mocht er kennelijk aan geloven. Wat ook gebeurde.
Ander memorabel detail van die avond; tijdens ‘On A Plain’ – fantastisch nummer trouwens – kreeg ondergetekende in de melee zowaar Kurt Cobain – high as a kite – in zijn nek. Een fors geurend pluimpje. Met verschrikkelijk smerige kleren aan.
My claim to fame? Kurt Cobain landed on my head during a Nirvana show!
Ook dit concert kreeg na afloop de kwalificatie ‘opmerkelijk’ mee aangezien de setlist enkele verrassingen bevatte zoals de (toen nog) obscure nummers ‘Talk To Me’ en ‘Curmudgeon’. Dat was nooit eerder live gebracht.
Ook het nieuwe ‘Oh The Guilt’, later op een splitsingle met ‘Jesus Lizard’ uitgebracht, werd de zaal ingeknald naast flarden van ‘The End’ (‘The Doors’) en zowaar de disco-kitch van ‘Macho Man’ (‘Village People’).
De setlist die de band voor zichzelf maakte voor de show werd niet echt gevolgd zoals blijkt uit de foto hiernaast. Verder het vermelden waard; Novoselic’ hilarische tussenkomst over zijn ervaringen van die dag met de verkoopster van het wafelkraam in de Veldstraat.
Een wisselvallig concert met enkele hallucinante momenten, een concert dat altijd zal bijblijven. Toen de zaallichten aanfloepten verklaarde een goeie vriend van me, op één schoen want de andere was hij kwijtgespeeld tijdens het pogoën, plechtstatig: “hier is geschiedenis geschreven”. 100% correct. ‘Nirvana’ was, is en blijft fantastisch. A once in a lifetime experience, jawel.
Setlist 23/11/1991
Drain You * Aneurysm * School * Floyd the Barber * Smells Like Teen Spirit * Curmudgeon * Oh, the Guilt * Lithium * Sliver * About a Girl * Polly * Talk to Me * The End (The Doors cover) * Been a Son * Negative Creep * On a Plain (1) * On a Plain (2) * Blew * Where Did You Sleep Last Night? (Lead Belly cover) (Novoselic op drums and Grohl op bas) * Jesus Doesn’t Want Me for a Sunbeam (The Vaselines cover).
Dit artikel lokte de nodige reacties uit. En leverde onverhoopt wat extra materiaal op. Daarom;
- Dank u Christophe Demunter voor de foto van de 23/11-setlist
- Dank u Martin Van Tomme voor de foto van Kurt Cobain in Democrazy. Martin, vaste Demo-klant en nog steeds voor 110% opgetrokken uit rock ‘n’ roll, was één van de weinige niet-Gentenaars die zich op 2 december ’89 niet liet tegenhouden door vrieskou en dikke mist. Waarvoor hulde!
- En bedankt Slammy voor de geestverruimende ontboezeming.
Wouter De Sutter (c) – okt. 2016
JH Zwabber/Democrazy 1985-1997
Kinky Star 1997 – …
